Fietsend door Friesland raakten wij steeds meer geïntrigeerd door de alom tegenwoordige klokkenstoelen.We maakten er foto's van waar we verder niets mee deden, totdat we op het Spui in Amsterdam bij een boekenstal het werkje luidklokken klokluiden en klokkestoelen vonden. Toen besloten we de foto's op mijn site te zetten, omdat er verder nog niet veel over te vinden was op het internet. Nu is er veel meer over te vinden, bijvoorbeeld bij de Stichting Restauratie Hulpfonds Klokkestoelen. Eerst bezochten we alleen klokkenstoelen die we al fietsend tegenkwamen, later gingen we soms ook met de auto. We hebben nog lang niet alle klokkenstoelen "gehad"; in de Zuidoosthoek van Friesland staan er nog een stuk of 10 waar we nog niet geweest zijn
Klokkenstoelen worden vrijwel uitsluitend aangetroffen in arme streken, waar geen geld was voor het bouwen van imposante kerktorens. Behalve geldgebrek heeft wellicht ook de slappe bodem een rol gespeeld, waarop een zware toren zeker zou gaan verzakken, indien deze niet extra gefundeerd zou worden, wat ook weer een kostbare aangelegenheid was. Oorspronkelijk stonden ze altijd bij kerkjes op de begraafplaatsen.
Veel klokkenstoelen bezitten een helmdak. Dit soort dak komt voornamelijk voor in het Friese merengebied. Wellicht is de aanwezigheid van scheepstimmerlieden, die gewend waren met gebogen spanten te werken, hier van invloed geweest.
De klokkenstoel in Dijken is in 2002 gerestaureerd.
De klokkenstoel op een hoge terp in Doniaga dateert uit 1703. Het kerkje dat er in die tijd nog stond is in 1820 gesloopt. De huidige klokkenstoel is in 1902 gerestaureerd.
De klokkenstoel in Follega heeft een helmdak en een weerhaan. Helaas zijn een paar eiken binten vervangen door betonnen palen. Het voormalig kerkje werd in de 18e eeuw afgebroken.
De kerk in Legemeer was in 1720 tot een ruïne vervallen. De klokkenstoel overleefde een novemberstorm in 1972 niet, maar is in de oude vorm herbouwd.
De klokkenstoel in Teroele werd rond 1600 gebouwd, na de afbraak van de bouwvallige kerk.
Wegens bouwvalligheid werd het oude klokhuis in Ruigahuizen in 1920 afgebroken. In 1956 werd een nieuwe klokkenstoel gebouwd. De kerk werd waarschijnlijk al in de 18e eeuw gesloopt.
De klokkenstoel in Eesterga dateert uit 1617. De kerk die hier eens stond werd rond 1740 gesloopt.
De dubbele klokkenstoel in Ypecolsga werd in 1956 geheel vervangen. Onder het merkwaardige helmdak hangen 2 klokken uit 1664. Het voormalige kerkgebouw werd in de 18de eeuw afgebroken.
De klokkenstoel in Broek heeft een helmdak. Het is eigenlijk een verkleinde uitgave van die in Teroele. Ook hier ontbreken de verticale stijlen en zijn er aan 2 zijden trapjes om bij de klok te komen.
De kerk van Akmarijp werd 200 jaar geleden afgebroken.De klok dateert nog uit 1545.
De klokkenstoel van Smallebrugge staat achter een boerderij op een oud kerkhofje,
dat zo te zien niet meer in gebruik is. Zonder de aanwijzingen uit onze klokkenstoelbijbel hadden
we hem nooit gevonden. De klokkenstoel is in 2005 gerestaureerd.
De klokkenstoel van Snikzwaag heeft een helmdak. Het is in 1970/71 opgeknapt.
De klokkenstoel van Goingarijp heeft een helmdak. Het staat pal naast de kerk.De klok
weegt maar liefst 1135 KG.
De klokkenstoel van Nes heeft een helmdak. Het kerkje werd in de 17e eeuw gesloopt.
De klokkenstoel van Tijnje heeft een helm/zadeldak. Het staat wat verscholen op de
algemene begraafplaats.
De klokkenstoel van Gersloot heeft een zadeldak. Het is omstreeks 1930 herbouwd
van beton.
De klokkenstoel van Luinjeberd heeft een zadeldak. Het is eveneens van beton.
De klokkenstoel van Ouwsternijega heeft een helmdak. Het is niet omringd door grafzerken.
De klokkenstoel van Oldeouwer heeft een helmdak. Het kerkje werd begin 19e eeuw afgebroken.
De klokkenstoel van Bantega met helmdak.
De klokkenstoel van Rotstergaast met helmdak.
De klokkenstoel van Rottum met zadeldak is van beton.
De klokkenstoel van De Knipe met zadeldak staat achter een beukenhaag.
De dubbele klokkenstoel van Katlijk met zadeldak is rond 1930 verplaatst naar buiten het
kerkhof.
De klokkenstoel van Mildam met helmdak.
De klokkenstoel van Brongerga met zadeldak staat verscholen achter de kerk.
De dubbele klokkenstoel van Oudehorne is van beton en heeft een zadeldak.
De klokkenstoel van Nieuweschoot met zadeldak staat op een groot
kerkhof naast de kerk.
laatst bijgewerkt op 30 augustus 2007
luidklokken, klokluiden en klokkestoelen door G.W. Tempelmans Plat.
1974 uitg. Bosch & Keuning N.V., Baarn
Foto's:
Wim Hemker